DLACZEGO PO LATACH NAUKI WCIĄŻ BRZMIMY JAK OBCOKRAJOWCY? – by one of Pro-Language School English teachers, Magdalena Rowntree.
[*Disclaimer* If you are reading this article automatically translated into English, please acknowledge that it was originally written in Polish and we do not take any responsibility for facebook’s translation.]
Czy ucząc się języka angielskiego masz nadzieję kiedyś brzmieć jak ‘native speaker’ (osoba posługująca się danym językiem jako ojczystym)? A może mieszkasz w Wielkiej Brytanii i masz dzieci (bądź znajomych, którzy mają dzieci), które już po krótkim czasie nauki w brytyjskiej szkole posługują się językiem angielskim z płynnością tubylców?
Jeśli należysz do tej drugiej grupy, to zapewne już doszedłeś do wniosku, że Ty sam chyba nigdy takiego stanu nie osiągniesz. Frustrujące? Zastanawiasz się, dlaczego tak jest? Co takiego robisz źle?
Osiągnięcie kompletnej biegłości językowej w nauce języka obcego oraz pozbycia się „obcego” akcentu wydaje się raczej wyjątkiem, niż regułą. Dla większości ludzi ich znajomość języka obcego nigdy nie dorówna ich kompetencji w ich języku ojczystym.
Często obserwowanym zjawiskiem jest to, że dzieci, które przeprowadziły się do innego kraju uczą się nowego języka pozornie bez wysiłku oraz szybciej niż ich rodzice, dla których nauka ta stanowi zdecydowanie większe wyzwanie. Dlaczego tak się dzieje?
Zacznijmy od tego, że jedną z fundamentalnych koncepcji dotyczących przewagi dzieci nad dorosłymi w opanowywaniu znajomości języka obcego (a w szczególności wymowy) do poziomu native speakera jest tzw. Hipoteza Okresu Krytycznego (z j.ang. Critical Period Hypothesis). Teoria ta zakłada, że istnieje pewien okres w życiu człowieka, podczas którego brak przyswojenia pewnych umiejętności uniemożliwia, lub w dużej mierze utrudnia całkowite opanowanie ich w późniejszym okresie.
Okres ten wg. Erica Lennenberga (ojca teorii), jak i wielu po nim, zaczyna się około drugiego roku życia a kończy przed końcem upływu okresu dojrzewania. Czyli kiedy? Naukowcy nie ustalili niestety jednoznacznie konkretnego punktu kończącego ten okres. Różne źródła przypisują koniec tego „idealnego wieku do nauki” na wiek między 12 a nawet 20 rokiem życia. Co to oznacza w praktyce?
Hipoteza ta sugeruje, iż istnieje pewien okres (dzieciństwo) na naukę nowego języka, po zakończeniu którego jest niemożliwe (bądź prawie niemożliwe) opanowanie nowego języka na poziomie kompetencji native speakera. Inni badacze nie zgadzają się, że istnieje jakiś konkretny okres w życiu człowieka idealny na naukę języka obcego, sugerują zamiast tego, iż wraz z wiekiem następuje ciągły spadek umiejętności (różnych umiejętności, m.in. językowych).
Niemniej, dla osób dorosłych emigrujących z Polski do Anglii oznacza to, iż istnieje małe prawdopodobieństwo, że przyswoją język angielski w takiej samej mierze jak ich małe dzieci i że, szczególnie pod kątem wymowy i akcentu, zostaną kiedykolwiek wzięci za native speakera. Smutne, prawda? Przykładem może być tu słynny pisarz literatury angielskiej, polskiego pochodzenia – Joseph Conrad, którego mowę cechował silny polski akcent.
Dlaczego jednak tak się dzieje? Pomijając wierzenia we wrodzone predyspozycje dzieci do opanowywanie nowych umiejętności, wielu badaczy skupia naszą uwagę na sposobie w jaki dzieci uczą się nowego języka w porównaniu do sposobu w jaki uczą się dorośli. Badania wykazały na przykład, że dzieci są bardzo wrażliwe na dźwięk i rytm nowego języka oraz czerpią przyjemność z imitowania nowych dźwięków.
Ciężko jest jednak zachęcić dorosłych by bez skrępowania bawili się słowami powtarzając je na głos, szczególnie jeśli nie od razu wychodzi im to idealnie. Dzieci mniej się wstydzą, mają mniej zahamowań ORAZ więcej czasu poświęconego na naukę języka w porównaniu do starszych dzieci oraz dorosłych. Bo czy naprawdę, poświęcając godzinę czy dwie tygodniowo możecie od siebie wymagać takich samych rezultatów jakie widzicie u swoich dzieci, które przebywają w otoczeniu języka angielskiego po kilka godzin dziennie?
Dorośli różnią się też od małych dzieci tym, że mają już dobrze ugruntowaną wiedzę jednego języka, którego uczyli się przez dłuższy okres czasu, co z kolei powoduje zakłócenia językowe, tzn. wpływ języka ojczystego na rozumienie zasad nowego języka i to, w jaki sposób konstruujemy po angielsku nasze wypowiedzi.
Poza tym, nieco może oczywistym, lecz wartym wspomnienia powodem zachowania obcego akcentu w wymowie w języku angielskim jest to, że osoby uczące się, mieszkające w nowym kraju, lecz przebywające głównie w towarzystwie swoich rodaków będą z tego względu mieć silniejszy obcy akcent w porównaniu z osobami, które mówią (i słuchają) po angielsku częściej.
Sytuacja taka właśnie dotyczy w szczególności starszych przybyszy na Wyspy Brytyjskie, którzy sami wybierają językowo-kulturową grupę, w której chcą przebywać (w przeciwieństwie do dzieci, których dotyczy obowiązek szkolnictwa). Często owi dorośli przybysze zawężają swoje kontakty, nawet w pracy, do osób mówiących w ich języku ojczystym, ograniczając sobie tym samym kontakt z nowym językiem oraz wkładem językowym jaki mimowolnie otrzymywaliby z otaczającego ich środowiska. Czy właśnie do takiej grupy należysz?
Odstępując jednak od negatywnej nuty należy zaznaczyć, że większość badań skupia się na zjawisku najczęstszym, czyli tym, że dorosłych obcokrajowych użytkowników języka angielskiego (bądź innego języka obcego) nie sposób pomylić z native speakerem. Jednakże istnieją przypadki, gdzie taka kompetencja została osiągnięta przez osoby, które zaczęły naukę języka już w życiu dorosłym. I właśnie przyjrzenie się takim przypadkom daje nam wskazówki odnośnie czynników pozwalających na osiągnięcie najwyższej możliwej kompetencji językowej.
Wielu badaczy zgodnie twierdzi, iż motywacja odgrywa decydującą rolę w sukcesie przyswajania języka obcego. Wszystkie (bądź prawie wszystkie) dzieci edukowane w szkołach zagranicznych są wysoce zmotywowane by przyswoić nowy język bo zależy im na integracji i nie byciu postrzeganym jako „obcy”, jednak zdecydowanie nie wszyscy dorośli wykazują się taką wysoką motywacją. W badaniu Alene Moyer jedna z 24 anglojęzycznych osób studiujących w Niemczech, która to opanowała język w stopniu takim, iż bywała brana za native speakera, zaczęła swoją naukę niemieckiego w wieku 22 lat.
Ciekawe jednak jest to co odróżniało tego osobnika od pozostałych 23 osób, a mianowicie silna fascynacja językiem niemieckim i niemiecką kulturą oraz przemożna chęć by brzmieć jak Niemiec.
Czy to oznacza w takim razie, że nie ma sensu uczyć się angielskiego lub że wystarczy znać go trochę, „tyle, żeby się dogadać”, ponieważ jest niewielka szansa na to, że opanujemy ten język do perfekcji? Oczywiście, że nie. Rozumiejąc źródła naszego wciąż „nieperfekcyjnego angielskiego” możemy zrzucić z ramion ciężar i przestać upatrywać winy w sobie.
Przyjmując „na klatę” fakt, że raczej nikt nigdy nie weźmie nas za native speakera możemy obrać bardziej realistyczny cel w swojej nauce języka angielskiego czyli płynne posługiwanie się językiem angielskim, mówienie ładnie i poprawnie oraz w taki sposób, żebyśmy byli bez najmniejszych problemów i nieporozumień rozumiani przez native speakerów oraz równocześnie abyśmy rozumieli język angielski wypowiadany przez naszego rozmówcę, nawet jeśli jest to native speaker, który nie zwalnia dla nas tępa mówienia i nie stara się mówić wyraźniej niż gdyby rozmawiał ze swoim rodakiem (bo tych mówiących specjalnie dla nas wolniej i wyraźniej jest niestety niewielu).
Warto tu zaznaczyć, że ani poziom C2 w egzaminach Cambridge (CPE) ani najwyższy wynik na egzaminie IELTS (9) nie określają takiego poziomu jako „native speaker’s level” a jedynie jako C2 Proficiency czyli Proficient User oraz Expert User w IELTS. Bycie realistą w temacie nauki języka obcego nie oznacza poddanie się już na starcie, wręcz przeciwnie, oznacza założenie celu, który jest osiągalny i którego spełnienie przyniesie uczącemu się ogromną satysfakcję.Dodatkowo od siebie dodam, że poświęcenie czasu konkretnie na naukę poprawnej wymowy oraz włożenie w to wysiłku zdecydowanie przynosi rezultaty.
Zachęcamy więc serdecznie do nauki, w szczególności do nauki z nami, jako że regularna nauka pod krytycznym okiem (i uchem) specjalistów z pewnością przyniesie wam upragnione rezultaty w czasie wielokrotnie krótszym niż uczenie się we własnym zakresie i tylko wtedy, kiedy „macie czas”, wtedy kiedy akurat „chce wam się” i w sytuacji gdzie nawet nie wiecie właściwie od czego zacząć. 😉
Zachęcamy do kontaktu z Pro-Language School i umówienia się na bezpłatny test diagnozujący aktualny poziom.
Bibliography:Bialystok and Hakuta 1994, in Marinova-Todd 2000Cambridge Assessment English. C2 Proficiency. [Online]. Available from: https://www.cambridgeenglish.org/exams-and-tests/proficiency/Council of Europe. Global scale – Table 1 (CEFR 3.3): Common Reference levels. Available from: https://www.coe.int/en/web/common-european-framework-reference-languages/table-1-cefr-3.3-common-reference-levels-global-scaleFlege et al., in Marinova-Todd 2003IELTS. How IELTS is scored. Available from: https://www.ielts.org/about-the-test/how-ielts-is-scoredJia and Aaronson 1999, Bialystok 1997, Pulvermuller and Shumann, all in Singleton 2003Marinova-Todd et al. 2000. Three Misconceptions About Age and L2 Learning. TESOL Quarterly. [Online]. 34(1), pp. 9-34. Available from: https://personal.utdallas.edu/~assmann/hcs6367/marinova_todd_marshall_snow00.pdfMoyer, A. 1999. ULTIMATE ATTAINMENT IN L2 PHONOLOGY: The Critical Factors of Age, Motivation, and Instruction. Studies in Second Language Acquisition. [Online]. 21(1), pp. 81-108. Available from: https://www.cambridge.org/core/journals/studies-in-second-language-acquisition/article/ultimate-attainment-in-l2-phonology/4842AE227628D30F82DD88C5AD31CCBAPinter, A. 2006. Teaching Young Language Learners. Oxford University Press: Oxford.Saxton, M. 2010. Child Language: Acquisition and development. SAGE Publications Ltd: LondonScovel 1988, in Singleton 2003Singleton, D. 2003. Age and the Acquisition of English as a Foreign Language. 4ed. Multilingual Matters Ltd: Clevedon.Summary of the European Union’s recommendations in 1998 by Blondin, in Pinter 2006Tomasello, M. 2005. Constructing a language: a usage-based theory of language acquisition. Harvard University Press: Massachusetts.Yule, G. 1996. The study of language. 2nd ed. Cambridge University Press: Cambridge.
DLACZEGO PO LATACH NAUKI WCIĄŻ BRZMIMY JAK OBCOKRAJOWCY?